Arıburnu Cephesi

Arıburnu Cephesi [değiştir]


Ana madde: Arıburnu Cephesi

ANZAK çıkarması






Australya 1. Tugay 4. Taburunun çıkarması (Saat 8.00, 24 Nisan 1915)






25 Nisan 1915 tarihli çıkarmasının akabinde ANZAK koyu (19 Haziran 1915, The War Illustrated)






Esat Paşa (Arıburnu Cephesinde topçulara emir verirken)





Arıburnu Cephesi’nde 25 Nisan 1915 sabahı çıkartma yapan Anzak
Kolordusu örtü kuvvetleri, sahildeki Osmanlı gözetleme postalarını
atarak bir köprübaşı oluşturmuşlardır. Sahile çıkan örtü kuvveti üç
koldan sırtlara ilerlemiştir. Sırtlardaki Osmanlı direnişi, ileri
harekâtı yeryer engelliyor, genel olarak geciktiriyordu ama sahili
tehdit edecek bir harekât gösteremiyordu. Buna karşın sırtlarda yer yer
süren çatışmalarda Anzak kayıplar artmakta, sahile yağan takviye
talepleri karşısında çıkan tüm birlikler derhal ateş hattına
gönderilmektedir, sahilde ihtiyat tutulamamaktadır.
Anzak mevzilerine taarruza girişmiştir. Bu taarruzla Anzak birlikleri sırtın batı yamaçlarına çekilmişlerdir.
Ordu ihtiyatındaki 19. Tümen komutanı Kurmay Yarbay Mustafa Kemal çıkarma başladığı sıralarda 57. Alay ve bir topçu bataryasıyla Conk Bayırı’na hareket etmişti. Karargahta, 3. Kolordu Komutanı Esat Paşa’ya (Albay Mehmet Esat Bülkat Bey^{[kaynak belirtilmeli]}’e)
kararını anlatmıştır. Esat Paşa, bu kararı onaylamış, Albay Halil Sami
Bey’in 27. Alay’ını da yarbayın komutası altına vermiştir. Esasen 19.
Tümen, ordu ihtiyatıdır, ancak Mareşal Sanders’le halen temas
kurulamamış olması nedeniyle Esat Paşa harekâtın yapılması için
çekimser kalmış,bunun üzerine Yarbay Mustafa Kemal Bey kendi
inisiyatifini kullanarak tümenini ileri harekâta dahil olmak üzere
Kılıçbayır yönüne intikal ettirmiştir.Taarruzun 5. Ordu Komutanı
Mareşal Sanders'in Yarbay Mustafa Kemal Bey'in
öngörülerinden,kendiliğinden hareket etmesinden ve 19.Tümen'in bu
harekâta katılmasından haberi olmamıştır.
Bu arada Kılıçbayır yönüne sevk edilen Avustralya birlikleri,
bölgeye ulaşır ulaşmaz muharebeye sürülmektedir. Çünkü Osmanlıların
sırtlardan aşağı akıp cephe hattını kırmaları an meselesi olarak
görünmektedir. 19. Tümen’e bağlı dört alayın bölgeye intikali ardından
Osmanlı Arıburnu Kuvvetleri Yarbay Mustafa Kemal Bey emriyle saat 15:30
dolaylarında yeniden bu kez toplu olarak taarruza geçmişlerdir. General
Hamilton anılarında şöyle anlatır. “Gebe dağlar Osmanlı doğurmakta
devam ediyor. Bizim mevzilerimizin en yüksek ve en merkezi yerine
birbirini kovalayan dalgalar halinde yükleniyorlar.”
Bu taarruzun sonucunda Kılıçbayır’ın iki yanından gelişen Osmanlı
taarruzları karşısında Kılıçbayır ve hemen güneybatısındaki Cesaret
tepe kesin olarak Osmanlıların eline geçmiştir. Düztepe’nin alınması,
Osmanlı birliklerine Kılıçbayır üstünden Anzak sahiline geniş bir
taarruz hattı açmıştı ama, Osmanlıların zaten ellerindeki az bir
kuvvetle yaptıkları bu taarruzu sürdürecek kuvvetleri yoktur. Anzak
cephesindeki bu gedik, savaş boyunca kalmıştır.
Harekâtın ilk gününde karaya çıkartılan asker sayısı 15.000’dir. Yaklaşık 2.000’i ölü olmak üzere kayıplar 3.500’dür. .^{[22][kaynak belirtilmeli]}
Gece yarısına doğru Anzak Kolordusu Komutanı Birdwood, emrindeki her
iki tümen komutanın da tahliyeden yana olduklarını, kendisinin de bu
görüşü paylaştığını General Hamilton’a bildirmiştir. Anzak ordusu gün
boyu süren çatışmalardan dolayı bitkindir, moral düşüktür, birlikler
halen dağınıktır. Gün boyu süren Osmanlı taarruzları, Anzak cephesinin
kuzey batı kesimindeki sırtta (Kılıçbayır) bir gedik oluşturmuştu. Bu
gedik, Ancak çıkarma bölgesi için ağır bir tehdit oluşturmaktaydı. Gece
boyu takviye alan Osmanlı kuvvetlerinin etkin bir topçu desteğiyle
sabah girişecekleri bir karşı taarruza kesin gözüyle bakılmaktadır.
Ordunun bu haliyle bu saldırıyı göğüsleyemeyeceğinden, sahilde imha
edileceğinden korkulmaktadır. Amiral Thursby ise tahliyenin çok fazla
kayba neden olacağını, pozisyonu korumanın daha iyi olacağı
görüşündedir. General Hamilton, sahilde kalınarak direnilmesine karar
vermiştir
Takviye olarak bölgeye gönderilen İngiliz 9. Kolordusu’nun Suvla
Koyu’na çıkartma yaptığı 5-6 Ağustos gecesi, bir Anzak tümeni gece
yürüyüşüne geçmiştir. Hedefleri, Kocaçimen Tepesi – Besim Tepe – Conk
Bayırı hattıdır. Sarı Bayır Harekâtı
olarak bilinen harekâtta Anzak birlikleri sırtlara kadar yaklaşabilmiş
ama sırtları alamamıştır. Muharebelerin yoğunluğu Conk Bayırı
bölgesinde olmuş, Conk Bayırı Muharebesi
9 Ağustos 1915 tarihine kadar sürmüştür. Kurmay Albay Mustafa Kemal’in
10 Ağustos sabahı başlattığı taarruz ile Anzak kuvvetleri sırtlardan
çekilmek zorunda kalmışlardır.
Suvla Koyu’nda İngiliz 9. Kolordusu’nun ikinci genel taarruzuyla aynı gün 21 Ağustos’da Anzak birliklerinin sonuçsuz Bomba Tepe taarruzu, Çanakkale Savaşı’nın son muharebesi olmuştur.
Taarruzun sonunda 3. Kolordu Komutanı Esat Paşa'da Yarbay Mustafa Kemal Yarbay Mustafa Kemal Bey'in komuta yeteneğini takdir ederek 19. Tümen'in
bu hareketini 5.Ordu Komutanı Mareşal Sanders'e bildirmiştir.Mareşal
Liman Von Sanders genel durumu inceleyerek 19. Tümen Komutanı Yarbay
Mustafa Kemal Bey'in sıradan bir kurmay olmadığına müşahade
etmiştir.Yarbay Mustafa Kemal Bey'in bu öngörüsü ve taarruzun başarıya
ulaşmasındaki payı Osmanlı Ordusunda başarılı bir kurmay olarak
anılmasını sağlayacak,Mustafa Kemal Bey'in askeri dehasının ortaya
çıktığı bir savaş olacaktır.