[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]Aylık popüler bilim dergisi Focus’un yayınladığı en merak edilen konular ve yanıtları..merak edilen sorular
1-Açık havada yıldırımdan korunmak için en güvenli yer neresidir?Açık alanda uzun ve sivri isimler genellikle yıldırımın hedefi olurlar
ancak bu kesin değildir. Bazı zamanlarda uzun bir ağacın çevresindeki
düz alanlara da yıldırım düşebilir. Bir otomobil ya da kapalı metal bir
yapı yıldırım düşmesine karşı en güvenli yerdir. Farklı araziler (su ve
kaya, kaya ve toprak, ağaç ve yer) arasındaki sınırlardan uzak durun.
Ayrıca, yıldırımın bir nesneden diğerine atlama özelliğinden dolayı,
metal nesnelerden ve diğer insanlardan da en az beş metre uzak durun.
2-Neden tek yumurta ikizlerinin parmak izleri farklıdır?Her ne kadar tek yumurta ikizleri aynı DNA’ya sahip olsalar da
hücre-hücre aynı değildir, dış görünüşünüzü genleriniz belirlemez.
Parmakizleri fetüs ana rahminde gelişirken hormon seviyesindeki
dalgalanmalar gibi nedenlerden dolayı yarı rastlantısal biçimde
belirlenir. Benzer biçimde deri üzerindeki çiller ve benler de rastgele
oluşan mutasyonlardır ve tek yumurta ikizleri arasında farklılık
gösterir.
3-Ortalama insan boyu sürekili uzayacak mı?Ortalama insan boyu, çocukluk dönemindeki beslenme ve cinsel seçilim
nedeniyle, en azından Batı dünyasında uzuyor. Ancak kadınların 183
cm’den uzun erkekleri daha çekici bulma eğilimlerinin devam etmeyeceği
tahmin ediliyor, çünkü 188 cm. üzerindeki insanların, boyları nedeniyle
sağlık problemlerine yatkınlıkları artıyor. Bunun nedeni de 203 cm’den
daha uzun insanların kalpleri bedenin tamamına kan pompalamada
zorlanıyor.
4-Neden ateşimiz yükseldiğinde üşürüz ve titreriz?Ataşimizin yükselmesi, hipotalamusta bulunan bedenimizin iç
termostadının sıcaklığının yükselmesi ile gerçekleşir. Fazla egzersiz
yaptığınızda ya da sıcak bir günde vücut sıcaklığınız yükselebilir ama
iç termostatt a bir ısı değişimi olmaz, yaklaşık 36.8°C’de sabir kalır.
Kendinizi sıcaklamış hissttiğinizde hipatolamus bunu terleyerek ya da
deriye kan pompalayarak düzeltmeye çalışır. Tüm bunların yanında
ateşlendiğinizde termostaddaki ısı da artar. Bu da beden sıcaklığımızın
36.8°C’nin altına düştüğü anlamına gelir, siz de üşür ve beden ısınızı
arttırmak için titrersiniz. Daha yüksek vücut ısısı akyuvar sayısını
arttırıp, bakterilerin tekrar oluşumunu yavaşlattığı için mikroplarla
savaşta yardımcı olabilir.
5-OK neyin kısaltılmasıdır? Bununla ilgili en popüler teori ‘all
correct’in (herşey yolunda) kasıtlı olarak ‘oll korreckt’ biçiminde
yanlış yazılması ve buradan yapılan kısaltma olduğu yönündedir. OK,
gülünç olması için sözcüklerin yanlış yazılmasının moda olduğu
1840’larda Boston gazetelerinde popüler oldu. Bununla ilgili bir efsane
de OK sözcüğünün New York’lu demokratların adayları Martin Van
Burten’in takma adı olan Old Kinderhook’un kısaltılmasıyla bu sözcüğü
kullandıkları yönündedir.
6-Neden ozon tabakasını, insan yapımı ozon gazıyla dolduramıyoruz?Antarktika üzerindeki ozon deliğinin kapladığı alan ABD’nin
yüzölçümünden daha büyüktür ve buranın tekrar doldurulması için on
milyonlarca ton ozon gerekir. Basitçe bu kadar büyük miktarda ozonu
sadece gerekli olan yere taşımak bile astronomik bir maliyette neden
olur.
7-Sudan çıkınca el ve ayaklar neden buruşur?Eğer hücrelerinizin sahip olduğundan daha az yoğunlukta ya da da az tuz
çözeltisinin olduğu suya girerseniz, su osmos yöntemiyle abzorbe edilir
ve bu da derinizdeki hücrelerin şişmesine neden olur. Hücreler alt
tabakadaki dokulara bağlı olduklarından deri bu duruma uyum
sağlayabilmek için buruşur.
8-Hıçkırık nedir?Hıçkırık diyaframın istemsiz kasılması sonucunda oluşan ani hava girişi
sonucu oluşur. Glotis (nefes borusunun ağız bölümü) aynı anda kapanır
böylece içeride kalan havanın kapanan glotise çarpması ile de hıçkırık
sırasındaki karakteristik ses meydana gelir.
9-Dünya’nın yuvarlak olduğunu kanıtlamanın kolay bir yolu var mı?Evet, seyahet edin. Dünya yüzeyi kavisli oldğu için farklı takım yıldızlarının ortaya çıktığını farkedeceksiniz.
10-Su dışında balık tutulabilir mi?Evet. Bazı balık türleri su dışında nefes alabilir ve sürünebilir. Ayrıca yakşalık 50 tür balık uçabilir.
11-Neden deniz havası insan için iyidir?Deniz havası, özel olarak insanlar için iyi değildir. Viktorya Çağı
İngilteresi’nde belki de dönemin kentlerindeki kirli havayla
karşılaştırılarak, sahil kenarlarındaki mesire alanları temiz havası
nedeniyle ün kazandı. Deniz kenarlarının ‘sağlıklı’ kokusunun nedeni
kıyı kenarında yaşayan bakteriler tarafından oluşturulan kimyasal
maddelerin az yoğunluktaki varlığıdır. Son dönemlerde yapılan bir
araştırma, deniz tuzunun, denizdeki egzos dumanıyla kimyasal tepkimeye
girerek limanlardaki hava kirliliğini daha da arttırdığını ortaya
koyuyor.
12-Bitkiler yaşlılık nedeniyle ölür mü?Uygun şartlar altında bazı bitkiler sonsuza dek yaşayabilir. Ölüm
nedenleri dış şartlarda oluşan değişimlerdir. Ancak yıllık bitkiler
tohum verdikten sonra ölürler.
13-Sakızı yuttuğumuzda içimizde yıllarca kalır mı?Hayır. Sakızın sindirimi zordur ama sindirim sisteminden kurtulmayı
başarabilecek mucizevi özellikleri yoktur. Genellikle sindirilme süresi
üç gündür.
14-Fobilerin nedeni nedir?İnsanların yaklaşık yüzde onu fobilerden müzdariptir. Bazılarında
travmatik bir olay tetikleyici olabilirken bazı fobiler fiziksel
problemlerle ilgili olabilir. Yapılan araştırmalar bazı basit fobilerin
genetik olduğunu bazılarınınsa kültürel geçmişe dayandığını gösteriyor.
Örneğin, örümcek korkusu Ortaçağ’dan miras kalmış olabilir. Büyük veba
salgını sırasında kurbanların boşaltıkları evlerinde ağlarını kuran
örümcekler nedeniyle, bu hayvanlar ile veba arasında bir ilişki
kurulduğu tahmin ediliyor.
15-Erkeklerde selülit olur mu?Evet. Portakal kabuğu görünümlü deri sorunu yalnızca kadınların derdi
değil. Erkeklerde de selülit olabilir ancak genellikle boyun ve karın
çevresinde.
16-Bakteriler diğer bakterileri yakalar mı?Evet. Bakteriler, diğer koloniledeki bakterilere saldırabilir.
17-Neden arka koltukta daha çok araç tutması yaşanır?Bunun muhtemel cevabı, arka koltukta yeteri kadar iyi görüş açısının
olmamasıdır. Araç tutması, iç kulakta hareket algılanırken, gözlerden
sabit olduğunuz bilgisinin gelmesi nedeniyle yaşanır.
18-Yalnızca su ve vitaminle yaşayabilir miyiz?Hayır. Vitamin ve minareller kadar enerji üretmek ve hücrelerin
kendilerini yenileyebilmesi için karbonhitrat, yağ ve proteine de
gereksinim duyarız.
19-Sıcak içecekler insanı üşütür mü?Evet. Sıcak içecekler bedeni olduğundan daha sıcak hissetmesine neden
olur. Bu nedenle terlenir ve bu da vücut ısısının düşmesine neden olur.
20-Ay olmasaydı ne olurdu?En önemli etki (ayışığının eksikliği dışında elbette) gel-gitlerde
olacaktı. Yalnızca Güneş’in kütleçekim kuvvetiyle, gel-gitlerin üst ve
alt seviyesinde dramatik düşüşler olacaktır. Bu da Dünya’nın hızında
yüzyılda yaklaşık 0.002 saniyelik bir yavaşlamaya neden olur. Bunun
uzun dönemdeki etkileri çok daha ciddi olur. Mevsimler Dünya’nın
yörüngesindeki 23.5°lik eğikliğe bağlıdır. Ay’ın görece olarak muazzam
kütle çekimi olmadan yörüngedeki eğiklik sabitliğini yitirecek, diğer
gezegenlerin kütle çekimi bu açıda büyük değişikliklere neden
olacaktır. Ama bu çok kısa zamanda gerçekleşmeyecek. Örneğin Mars’ın
etkisiyle açının 60° değişmesi bir milyon yıldan fazla zaman alacaktır.
Perş. Mart 04, 2010 1:08 pm
