Seddülbahir Cephesi

Seddülbahir Cephesi [değiştir]



Osmanlı 5. Ordusu'nun konumu (Nisan 1915)






Seddülbahir çıkartmaları






İttifaklara ait ağır top (önceleri Alman zırhlı kruvazörü Roon 'un topuydu.)






İngiliz gözleme noktasının bulunduğu Mavro Adası (Yenişehir Burunu'nun batıgüneybatısı 6 mil)'nı bombalayan Osmanlı topçu





Ana madde: Seddülbahir Cephesi
Seddülbahir Cephesi'ndeki İngiliz ve Fransız birliklerinin ilk hedefi Kirte Köyü ve hemen kuzeyindeki Alçıtepe olmuştur.
Birinci Kirte Muharebesi [değiştir]


Bu hedeflerin ele geçirilmesi için ilk müttefik taarruzu olan Birinci Kirte Muharebesi, 28 Nisan 1915 sabahı başlamıştır. Taarruzun sol kanadında iki İngiliz tugayı, sağ kanadında ise beş Fransız taburu taarruza katılmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]}
Osmanlı savunması İngiliz taarruzları karşısında tutunurken Fransız
kesiminde yarılma noktasına gelmiştir. Cephe komutanı Albay Halil Sami
Bey, hatların geri çekilmesi emri vermişken, iki bölüklük bir kuvvet,
donanma topçusunun ateşinde bir gedik bularak hatları takviye etmiştir.
Bunun üzerine geri çekilme emri derhal geri alınmıştır. Öğleden sonra
Yarbay Sabri Bey, iki taburluk bir kuvvetle karşı taarruza geçerek
müttefik cephesini kırmıştır. Gün sonunda, müttefikler taarruz çıkış
hatlarına geri çekilmişlerdir. Osmanlı kayıpları 2.380, müttefik
kayıpları ise 3.000'dir. ^{[16] [17][kaynak belirtilmeli]}
İkinci Kirte Muharebesi [değiştir]


Müttefik kuvvetlerin ikinci taarruzu, 6 Mayıs 1915 sabahı başlayan İkinci Kirte Muharebesi'dir. 8 Mayıs'a
kadar süren çatışmalarda Müttefik kuvvetlerin "bağlantı noktası", en
soldan taarruz edecek olan bir İngiliz tugayıdır. Bu tugay, ilk günkü
taarruzunda yoğun bir ateşle karşılaşmış ve ilerleyememiştir. Taarruz
hattı, en sol kenardan başlayan bu engelle, en sağa kadar durmak
zorunda kalmıştır. Sol uç, ilerleyemeyince diğer birlikler de planlanan
ileri harekâta girişememişlerdir. Osmanlı ateşinin en yoğun olduğu
rapor edilen tepe, donanma ve sahildeki top bataryaları tarafından
hallaç pamuğu gibi atıldığı halde, Osmanlı tarafının ateş gücünde bir
değişiklik olmamıştır. Balonlarla yapılan hava keşfi de Osmanlı
mevzilerinin yerini saptayamamıştır. İkinci gün merkez kesimden, üçüncü
gün tekrar sol kanattan yapılan taarruzlar da aynı ateşle kaşılaşarak
durmuştur. Üç günlük muharebelerin sonunda müttefik kuvvetler, en fazla
500 metre ilerleme sağlayabilmişlerdi. Müttefik kaybı 6.500, Osmanlı
kaybı ise 2.000'dir. ^{[18] [kaynak belirtilmeli]}
Üçüncü Kirte Muharebesi [değiştir]


Müttefik kuvvetlerin üçüncü taarruzu, 4 Haziran 1915 tarihli Üçüncü Kirte Muharebesi’dir.
Donanma topçusunun üç yönden, kara topçusunun ise cepheden geliştirdiği
hazırlık ateşi ardından başlayan savaşta, Osmanlı cephesinin sol
kanadından taarruz eden Fransız birlikleri yer yer Osmanlı siperlerine
girmişlerdir. Yarbay Selahattin Adil komutasındaki Osmanlı 12. Tümeni’nin
karşı taarruzluyla bu siperlerden çekilmişlerdir. Sağ kanatta ise
İngiliz birlikleri Osmanlı siperlerine girmiştir. İkinci Topçu
Bataryası komutanı Teğmen Arif Tanyeri’nin,
150 askeriyle ileri çıkıp cepheyi tutmasıyla Osmanlı hatlarının
kırılması önlenmiştir. Osmanlı cephesi, Kirte Köyü’ne bir kilometre
mesafede sabitlenmiştir. İzleyen 5 Haziran günü Osmanlı 9. Tümeni’nin saldırısı başarılı olmamış, akşam saatlerinde Arıburnu Cephesi’nden kaydırılan Yarbay Hasan Askeri komutasındaki Osmanlı 2. Tümeni'nin
taarruzu ise birkaç yüz metre ilerlemiştir. 6 Haziran günü ise küçük
çaplı çatışmalarla geçmiştir. Üçüncü Kirte Muharebesi’nde müttefik
kayıpları 7.500, Osmanlı kayıpları ise 4.500 yaralı, 4.500 ölüdür. ^{[19] [kaynak belirtilmeli]}
Her üç taarruzun başarısız olması üzerine cephe komutanları, İngiliz
komutan H. Weston ve Fransız komutan Gouraund, tüm cephe hattında değil
de, daha sınırlı bir hattan taarruzu gerekli görmüşlerdir. Böylece
gerek piyade, gerekse de topçu unsurları daha dar bir cephede kuvvet
merkezi (siklet merkezi) oluşturulacaktı. Planın ilk operasyonu,
cephenin en sağ (doğu) bölgesi olan Kerevizdere’de uygulamaya
konulmuştur. 18 Haziran’da başlayan topçu ateşi üç gün boyunca sürdürülmüştür. 21 Haziran günü Fransız birliklerinin taarruzuyla başlayan Birinci Kerevizdere Muharebesi’nde
Fransız birlikleri, hedefleri olan tepeyi ele geçirmeyi başarmıştır.
Muharebelerde Fransız kayıpları 2.500, Osmanlı kayıpları ise 6.000
kişidir. ^{[20] [kaynak belirtilmeli]}
Zığındere Muharebesi [değiştir]


Bir sonraki Zığındere Harekâtı,
bu kez cephenin sol kanadından taarruzu öngörmektedir. Zığındere ile
sahil arasındaki Zığın sırtı boyunca üç tugayla ve Zığındere’nin karşı
yamaçlarından iki tugayla taarruz etmektir. Zığın sırtı Albay Refet Bey’in komutasındaki Osmanlı 11. Tümeni’in savunma bölgesidir. Zığındere ile Kanlıdere arasındaki bölge ise Albay Halil Bey’in Osmanlı 7. Tümen’i tarafından savunulmaktadır. Her iki tümen de tek tugaylıdır. Deniz ve kara topçusunun 26 Haziran’da başlayan bombardımanı üç gün sürmüştür. 28 Haziran’da
iki saatlik hazırlık ateşi ardından başlayan taarruz, sağ kesimde
Osmanlı siperlerinin tümünde başarılı olmuştur. Bombardıman sonrasında
Osmanlı ön hat siperlerinde sağ kalanların tümü yaralı subay ve
erattır. 800 metre mesafedeki Kirte Köyü’ne yapılan ileri hareket,
topçu ateşiyle durdurulmuş, hemen ardından Osmanlı karşı taarruzları
başlamıştır. siperler 30 Haziran 1915 günü sabahına kadar birçok kez el
değiştirmiş, sonunda İngilizlerde kalmıştır. Zığın sırtının kuzeyinden 1 Temmuz 1915 günü iki kez yenilenen Osmanlı taarruzu, yoğun topçu ateşi altında etkisiz kalmıştır. 5 Temmuz 1915 tarihinde Albay Hasan Basri Bey’in Osmanlı 5. Tümen’inin Zığın sırtına ve Albay Nicolai’nin komutasındaki Osmanlı 3. Tümen’inin Zığındere’nin doğu yamaçlarına giriştikleri taarruz ise sonuç alamamıştı.
Her iki kanattan yapılan taarruzların ardından bu kez cephenin
merkez bölümünde taarruza geçilmiştir. Üç saat süren ve 60.000 bin top
mermisinin kullanıldığı hazırlık ateşi ardından 12 Temmuz 1915 sabahı başlayan İkinci Kerevizdere Muharebesi
iki gün sürmüştür. Hazırlık ateşi ardından başlayan İngiliz taarruzu,
hiçbir savunmacının sağ kalmadığı ilk hat siperlerini almış, ikinci hat
siperlerinde ise ağır kayba uğrayarak geri çekilmiştir. Öğleden sonra
yedekteki İngiliz tugayının giriştiği saldırı, üçüncü hat siperlerine
girmişse de Osmanlı karşı taarruzlarıyla yeniden eski konumuna
çekilmiştir. İkinci girişilen İngiliz taarruzu, Osmanlı topçusunun
ateşiyle geri çekilmiştir. Savaş sonunda cephenin en sol yanındaki
birkaç siper parçası işgal edilebilmiş, sağ kesimde ise Fransız
birlikleri Osmanlı siperlerinde tutunmayı başarmışlardır. İki günlük
muharebelerin sonucunda müttefik kayıpları 5.800, Osmanlı kayıpları ise
9.700’dür. ^{[21] [kaynak belirtilmeli]}
Bu muharebeler sonunda Seddülbahir Cephesi’nde Osmanlı kuvvetlerini
atarak ilerlemenin olanaksız olduğu ortaya çıkmıştı. Müttefik kuvvetler
komutanı General Hamilton, takviye kuvvetlerle Suvla Koyu’nda bir
çıkarma yapmayı planlamıştır. Bu çıkarma harekâtının, Anzak Kolordusu
komutanı General W. Birdwood’un önerdiği Sarı Bayır Harekâtı
ile aynı tarihte uygulanmasına karar verilmiştir. Ayrıca Osmanlı
savunmasının dikkatini yarımadanın güney ucuna çekmek için Seddülbahir
Cephesi’nde yanıltıcı bir taarruz planlanmıştı. Kirte Bağları Muharebesi olarak bilinen bu taarruz, 6 Ağustos
sabahı İngiliz birliklerinin taarruzuyla başlamıştır. İngilizler, ilk
hat siperlerine girmiş, ancak karşı taarruzla geri atılmışlardır.
Taarruzun ikinci günü girişilen İngiliz taarruzları, Kirte Köyü’nün
güney batısındaki bir bağ alanının bir bölümünde tutunabilmiştir.
Sınırlı hedeflere yönelik, üstelik de bir yanıltma operasyonu olan
İngiliz taarruzunun bu denli kayba rağmen başarısız olması üzerine
General Sır Ian Hamilton, Seddülbahir Cephesi'nde hiçbir askeri
harekâta girişilmemesi emrini vermiştir.